Za uzrokom Alchajmerove bolesti (AB) traga se već decenijama i iako pravi uzrok ove bolesti još uvijek nije potpuno jasan, smatra se da je u oko 70% slučajeva bolest nasljedna. Pored genetskih predispozicija, drugi faktori rizika su istorija traume glave, depresija, hipertenzija, starost i zagadjenje. Otkriveno je i da Alchajmerova bolest patološki karakterisana taloženjem amiloid-beta (Aβ) u parenhimu mozga i krvnim sudovima i neurofibrilarnim zapletima hiperfosforilisanog tau proteina. Ipak, ono što se de facto znalo do sada, je upravo činjenica da Alchajmerova bolest nije zaraznog karaktera, te da je pacijenti ne mogu prenijeti na druge ljude.

 

Medjutim, u nauci je, kao i u životu, je sve tačno, dok se ne dokaže suprotno. Sa UCL -ovog Instituta za prionske bolesti stiže nam studija koja daje novi uvid u ovu temu.

 

Tamošnji istraživači tvrde da su otkrili više dokaza koji podržavaju kontroverznu hipotezu da se „ljepljivi proteini“ koji su karakteristični za Alchajmerovu bolest mogu prenijeti sa osobe na osobu kroz određene hirurške postupke. Autori studije „Iatrogenic Alzheimer’s disease in recipients of cadaveric pituitary-derived growth hormone“ i naučnici saradnici ističu da je sprovedeno istraživanje zasnovano na malom broju ljudi i odnosi se na medicinske prakse koje srećom više nijesu u upotrebi. Studija ne sugeriše da forme demencije poput Alchajmerove bolesti mogu biti zarazne, te da prenos ove bolesti ni u kom slučaju ne liči na virusnu ili bakterijsku infekciju, koje se mogu „pokupiti na ulici“. Ipak, kako ističe neurolog Džon Kolindž sa Univerzitetskog koledža u Londonu, krajnji cilj je preduzimanje svih mjera opreza kako bi se smanjili čak i one rijetki slučajevi u kojima se ovako nešto može dogoditi. Naglašavamo da je Dr. Kolindž vodio ovo istraživanje, koje je objavljeno je u časopisu Nature Medicine 29. januara. ove godine.

 

Proteklih deset godina, Kolindž i njegov tim proučavali su ljude u Ujedinjenom Kraljevstvu koji su u djetinjstvu primali hormon rasta izolovan iz hipofiza leševa (preminulih donora) radi liječenja nekih medicinskih stanja, poput niskog rasta. Ipak, otkriveno je da su decenijama kasnije neki od ovih ljudi razvili znakove demencije u ranoj dobi, nekarakterističnoj za pojavu ove bolesti. Simptomi demencije, poput problema sa pamćenjem i jezikom, klinički su dijagnostikovani, a kod nekih pacijenata pojavili su se zajedno sa plakovima ljepljivog proteina amiloid-β u mozgu, karakterističnih za Alchajmerovu bolest. Autori sugerišu da je ovaj protein, koji je bio prisutan u preparatima hormona rasta koji su pacijenti primali, u njihovim mozgovima i izazvao oštećenja.

 

Rad se nadovezuje na prethodna istraživanja tima naučnika koji su se bavili slučajem pacijenata koji su primali hormon rasta izdvojen iz leševa, i medicinskom praksom koju je Ujedinjeno Kraljevstvo prekinulo 1985. godine. 2015. godine, Kolindžev tim je opisao otkriće na post-mortem analizi amiloid-β naslaga u mozgovima četiri osobe koje su bile tretirane hormonom rasta. Ove osobe su umrle u srednjem životnom dobu od smrtonosnog neurološkog oboljenja Kretzfeld-Jakobove bolesti, koje uzrokuju infektivni, nepravilno savijeni proteini nazvani prioni. Prioni su bili prisutni u serijama hormona rasta.

 

Četiri osobe analizirane u tom istraživanju umrle su prije nego što bi se mogli primijetiti klinički znaci povezani sa nakupljanjem amiloid-β, ali prisustvo ovih amiloidnih plakova u krvnim sudovima njihovih mozgova sugerisalo je da bi razvili stanje poznato kao cerebralna amiloidna angiopatija (CAA) – koja uzrokuje krvarenje u mozgu i često je preteča Alchajmerove bolesti. Kolindžev tim je takođe pronašao i proučio arhivirane serije hormona rasta izdvojenih iz leševa. U studiji iz 2018. godine, izvijestili su da određene serije hormona sadrže amiloid-β proteine, i da, kada se takvi preparati injektiraju miševima, dolazi do razvoja amiloidnih plakova, i konsekventne cerebralne amiloidne angiopatije kod životinja. To je navelo tim da se zapita da li se ovo može desiti i ljudima, odnosno da li hormoni rasta kontaminirani amiloid-β proteinima mogu dovesti do pojave Alchajmerove bolesti kod ljudi.

 

U najnovijem istraživanju, otkrili su da je pet od osam osoba koje su primale tretman ovim hormonom u djetinjstvu – a nisu razvili Kretzfeld-Jakobovu bolest – razvili bihejvioralne znakove demencije u ranoj životnoj dobi, između 38. i 55. godine. Kolindžev tim tvrdi da su ovih pet osoba – koje su istraživači proučavali u klinici / putem medicinskih zapisa i skeniranja mozga – ispunile dijagnostičke kriterijume za rani oblik Alchajmerove bolesti.

Hirurška praksa izolacije hormona rasta iz preminulih donora je zabranjena, i više se ne koristi, te Alchajmerova bolest može zadržati epitet neinfektivne bolesti.

 

Izvori:

https://www.sciencenews.org/topic/health-medicine/page/2

https://www.economist.com/science-and-technology/2024/01/29/alzheimers-disease-may-rarely-be-transmitted-by-medical-treatment

 

Originalna studija:

https://doi.org/10.1038/s41591-023-02768-9

https://doi.org/10.1038/s41591-023-02729-2

 

Piše: Kristina Djendjinovic

https://naucnenovosti.me/wp-content/uploads/2024/02/Clanak-2.pnghttps://naucnenovosti.me/wp-content/uploads/2024/02/Clanak-2-150x150.pngadminvukBiologijaMedicinaNovostiZa uzrokom Alchajmerove bolesti (AB) traga se već decenijama i iako pravi uzrok ove bolesti još uvijek nije potpuno jasan, smatra se da je u oko 70% slučajeva bolest nasljedna. Pored genetskih predispozicija, drugi faktori rizika su istorija traume glave, depresija, hipertenzija, starost i zagadjenje. Otkriveno je i da...Naučne Novosti