Nagli i intenzivni klimatski ekstremi mogli bi biti pokretači najvećeg masovnog izumiranja u istoriji Zemlje. Rekonstrukcija morskih površinskih temperatura, atmosferskih i okeanskih strujanja, te kopnenih masa, otkrila je planetu koja je bila pogođena decenijskim sušama, požarima i poplavama.

Naučnici su pretpostavljali da je porast globalnih temperatura, izazvan emisijama gasova usljed vulkanskih erupcija prije više miliona godina u oblasti koja je danas poznata kao Sibir, vjerovatno bio glavni uzrok masovnog izumiranja prije oko 252 miliona godina. Ali, sada se smatra da su katastrofalni “mega El Ninjo” fenomeni, koji su pratili te klimatske promjene, uništili ekosisteme, što je rezultiralo izumiranjem oko 90% morskih vrsta i 75% kopnenih, navodi se u istraživanju objavljenom 13. septembra u časopisu Science.

EKSTREMNE KLIMATSKE PROMJENE

Erik Gulbranson, sedimentarni geohemičar sa Gustavus Adolphus koledža u Minesoti, ističe: „Ova saznanja doprinose sve jasnijoj slici da je ovo izumiranje bilo kompleksnije nego što smo ranije mislili.“

Istraživači su se dugo pitali zašto je “Veliko Umiranje”, koje se desilo na granici permijuma i trijasa, bilo toliko pogubno za život na Zemlji. Paleontolog Dejvid Bond sa Univerziteta u Halu u Engleskoj dodaje: „Imamo intenzivno globalno zagrijavanje, ali postoje i drugi periodi globalnog zagrijavanja u geološkoj istoriji koji nisu ni približno tako pogubno djelovali na ekosisteme.“

Dok je nagli porast temperature mora, kao i gubitak kiseonika u toplim okeanima, bio katastrofalan za morske organizme, nije bilo jasno šta je uzrokovalo izumiranje kopnenih vrsta i zašto te vrste nisu jednostavno migrirale ka hladnijim polovima.

KRATKOTRAJNI KLIMATSKI EKSTREMI

Dio odgovora možda leži u kraćim klimatskim oscilacijama. „Vrste se prilagođavaju uobčajenoj klimi nekog područja, ali su im podjednako bitni i kratkotrajni klimatski ekstremi“ kaže Aleksandar Farnsvort, paleoklimatolog sa Univerziteta u Bristolu. Na primjer, današnji fenomen El Ninjo-Southern Oscillation, koji periodično zagrijeva Tihi okean, traje oko godinu dana i izaziva globalne suše i poplave.

Farnsvort, Bond i međunarodni tim kolega rekonstruisali su klimatske šablone od prije više od 250 miliona godina. Oni su koristili podatke o temperaturama mora, analizirajući fosile zuba konodonta, drevnih riba, zajedno sa ažuriranim kompjuterskim simulacijama atmosferskih i okeanskih strujanja. Uz ove podatke, naučnici su stvorili detaljniju sliku klime tokom “Velikog Umiranja”. Takođe, savremenije razumijevanje rasporeda kontinenata i okeana na kraju permijuma omogućilo je preciznije simulacije.

“MEGA EL NINJO” I NJEGOV EFEKAT

Kada se nivo ugljen-dioksida udvostručio, sa oko 410 na 860 ppm, globalne temperature su naglo porasle. Fenomeni nalik El Ninju, koji su poticali iz tadašnjeg velikog okeana Panthalassa, postajali su sve intenzivniji, navodi se u istraživanju. Upoređujući to sa današnjim nivoima CO₂, koji su oko 422 ppm, vidi se razlika, ali efekti su bili jednako pogubni. Vremenom, ovi klimatski ekstremi su trajali sve duže, ponekad i skoro deceniju. Ekstremne promjene temperature bile su previše za mnoge kopnene vrste. Kako su šume, koje su upijale CO₂, počele da odumiru, manje gasova sa efektom staklene bašte je bilo uklonjeno iz atmosfere, što je dovelo do začaranog kruga zagrijevanja i klimatskih ekstrema.

NEIZDRŽIVI USLOVI

Kada su visoke temperature zahvatile čak i više geografske širine, nije bilo mjesta na koje su organizmi mogli da pobjegnu. Bond objašnjava: „Postalo je veoma toplo svuda, zbog čega vrste nisu mogle da migriraju ni ka sjeveru ni ka jugu.“ Na kraju, mnoge vrste nisu mogle da se prilagode ovim promjenama. Sada kada istraživanje pruža jasniju sliku kako je zagrijevanje izazvalo masovno izumiranje na kraju permijuma, naučnici mogu da pokušaju da pronađu tragove tih brzih klimatskih oscilacija u fosilnim zapisima, kaže Gulbranson.

Piše: Kristina Đenđinović

Izvori:

https://www.science.org/doi/10.1126/science.ado2030

 

https://naucnenovosti.me/wp-content/uploads/2024/10/Picture-1-1.pnghttps://naucnenovosti.me/wp-content/uploads/2024/10/Picture-1-1-150x150.pngadminvukBiologijaNovostiNagli i intenzivni klimatski ekstremi mogli bi biti pokretači najvećeg masovnog izumiranja u istoriji Zemlje. Rekonstrukcija morskih površinskih temperatura, atmosferskih i okeanskih strujanja, te kopnenih masa, otkrila je planetu koja je bila pogođena decenijskim sušama, požarima i poplavama. Naučnici su pretpostavljali da je porast globalnih temperatura, izazvan emisijama gasova usljed...Naučne Novosti