Potomci miša porijeklom od istopolnih roditelja
Nauka o nastanku beba prešla je novi prag, bar kad je riječ o glodarima. Tim naučnika u Kini je uspio stvoriti mali broj očigledno zdravih mladunaca miša od istopolnih ženskih roditelja. Istraživači su takođe stvorili potomstvo od dva mužijaka miša – ali svi ti mladunci su uginuli ubrzo nakon rođenja, naglašavajući činjenicu da se nova tehnika još uvek suočava sa ozbiljnim preprekama.
Pristup se oslanja na nauku o matičnim ćelijama i uređivanje CRISPR-Cas9 gena, što je novi način za proizvodnju potomaka sisara istopolnih roditelja.
Ukoliko se ovaj proces znatno poboljša i ako bude dobro funkcionisao kod viših sisara, na kraju može ponuditi nadu istopolnim parovima koji žele da imaju djecu koja su biološki povezana sa oba roditelja. Ipak, taj scenario ostaje udaljen, a možda i nikada neće postati naučno izvodljiv. Štaviše, to bi i dalje bilo izuzetno kontraverzno – dijelom zato što potomci dve žene ne bi imali Y hromozome i stoga bi mogli biti samo ženskog pola.
Da bi dobili miševe koji su biološki povezani sa dvije majke, naučnici su izložili nezrele jajne ćelije hemikalijama koje su učinile da se jaja ponašaju kao da su oplođena i počinju da se dijele. Od tih jaja su naučnici tada mogli da sakupljaju matične ćelije koje su bile haploidne (n) – što znači da svaka sadrži samo polovinu tipičnog broja hromozoma (23), umjesto kompletnog seta od dva roditelja (46).
Nakon toga su morali nagovoriti te ćelije da djeluju više kao spermatozoidi, što je postignuto upotrebom CRISPR-a. Izbrisana su tri esencijalna regiona DNK, koji kontrolišu koji će od ‘prekidača’ odgovornih za određene gene biti uključeni i isključeni duž genoma. Zatim su istraživači ubrizgali ovu vještačku spermu u drugo jaje, stvarajući embrion koji je implantiran u matericu trećeg miša koji je djelovao kao surogat majka. Ovaj proces je završen sa 29 živih miševa od 210 embriona – što je uspjeh od oko 14%. Ovi mladunci su odrasli i nastavili da imaju svoje potomke.
Pokušaj da se stvore miševi od dva mužijaka bio je još komplikovaniji i daleko manje uspješan. Rani koraci su bili slični, a da bi ovaj sistem funkcionisao, potrebna je i placenta koja hrani fetus tokom trudnoće. Naučnici su zatim morali da provedu težak proces za dobijanje materijala koji formira placentu. Nakon toga je taj embrion ugrađen u surogat majku. Manje od 2% miševa stvorenih na ovaj način su rođeni živi, a zatim su gotovi svi uginuli ubrzo nakon rođenja.
Brza smrt potomstva otkrila je da još uvek postoje neke nepoznate barijere u reprodukciji / razvoju da bi se mogli proizvoditi bi-očinskih miševa. U prirodi, reprodukcija bi-majke ili partenogeneza, prilično je česta kod kičmenjaka kao što su vodozemci, gmizavci i ribe. Međutim, uspješna reprodukcija od dva mužijaka je veoma rijetka i može se naći samo kod specifičnih riba u eksperimentalnim uslovima. To znači da bi proizvodnja bi-očinskih miševa možda trebala da pređe više barijera nego bi-majčinski miševi.
Literatura:
Dina
Fine Maron, 2018., Same-Sex Mice Parents Give Birth to Healthy Brood,
Scientific American
